زندگی نامه امام محمد باقر

زندگی نامه امام محمد باقر

امام محمد باقر که پنجمین امام شیعیان و شکافنده علوم مختلف می باشند است و ولادت ایشان همزمان با شروع و اولین روز ماه رجب می باشد که شروع یک ماه سرشار ار برکت و نعمت و خوشحالی برای مسلمانان می باشد.در ادامه این پست به بررسی زندگی این امام معصوم از ولادت تا شهادت خواهیم پرداخت.

ابوجعفر، محمد بن علی الباقر، مشهور به محمد باقر پنجمین امام شیعیان بعد از پدرش سجاد و قبل از پسرش جعفر صادق می‌باشد. کنیه‌اش ابوجعفر و لقبش باقرالعلوم و زادهٔ سوم صفر یا نخست رجب سال ۵۷ هجری در مدینه می‌باشد. مادرش فاطمه بنت حسن بن علیدختر حسن بن علی می‌باشد و بنابراین او اولین امام شیعه است که از نسل هر دو نوه پیامبر حسن و حسین می‌باشد. روایات و سخنان حکیمانه فراوانی از امام محمد باقر نقل شده است. او به عنوان رهبر دینی مورد احترام شیعیان است و نیز به عنوان یک فقیه و عالم بزرگ اسلامی مورد احترام اهل سنت.

تولد و سالهای اولیه زندگی
امام محمد باقر این افتخار را داشت که پدربزرگ مادری و پدری اش، حسن بن علی و حسین بن علی هر دو نوه‌های محبوب پیامبر اسلام، محمد بودند. مادرش فاطمه‌ام عبداالله دختر حسن پسر علی بن ابیطالب بود. امام باقر حوالی سال ۶۷۶ میلادی، وقتی معاویه ابن ابی‌سفیان در تدارک بیعت گرفتن برای پسرش یزید بود، در مدینه متولد شد. هنوز کودکی بیش نبود که خانواده اش دچار حادثهٔ کربلا شدند، و سه یا چهار سال بیشتر نداشت وقتی پدربزرگش حسین در صحرای کربلا کشته شد. به عقیدهٔ یعقوبی باقر در واقع در کربلا حضور داشت. کلبرگ تاریخ تولد او را در سوم صفر یا اول رجب ۵۷ یا ۵۶ قمری (۶–۶۷۵ میلادی) بیان می‌کند. شاید با ذکر روایاتی که امام می‌توانست مصایب خانواده‌اش در محرم سال ۶۱ هجری [نهضت کربلا] را به یاد آورد، سال ۵۶ را ترجیح می‌دهد. در جوانی باقر شاهد جنگ قدرت بین بنی امیه، عبدالله بن زبیر و گروه‌های مختلف شیعی بود، و این در حالی بود که همزمان باقر پدرش سجاد را می‌دید که از صحنهٔ درگیری‌های سیاسی کناره گرفته بود.

باقر
اسم باقر از باقر العلوم به معنای شکافندهٔ علم گرفته شده است. به عقیدهٔ ابن خلدون امام باقر لقب باقر را به خاطر کثرت دانشی که اندوخته بود کسب کرده است. به نظر یعقوبی اما او باقر لقب گرفت به این دلیل که علم را شکافت، و به عمقش دست یافت. ایتان کلبرگ هم، در مقالهٔ ای در دانشنامه اسلام -دائرهالمعارف لیدن-، دو معنی برای باقر مطرح می‌کند، «کسی که علم را می‌شکافد» (یعنی آن را روشن می‌سازد)؛ و «کسی که علم فراوان دارد». کلبرگ به نقل از ابن بابویه به حدیثی از پیامبر اشاره می‌کند که گفته است: «در تورات به باقر به همین لقب اشاره شده است».برای شیعیان باقرالعلم عنوان عادی ای نبود، چون آنها معتقدند این عنوان توسط پیامبر اسلام به او داده شده است. به گفتهٔ شیخ کلینی، جابر بن عبدالله انصاری تنها صحابی زندهٔ پیامبر در زمان امام باقر عادت داشت در مسجد نشسته و صدا بزند: یا “باقرالعلم! یا باقرالعلم!” اهل مدینه فکر می‌کردند جابر عقلش را از دست داده است. اما جابر به آنها اطمینان می‌داد که از پیامبر شنیده که به او سفارش کرده است: “ای جابر! مردی از خانواده‌ام را دیدار خواهی کرد که همنام من است و از لحاظ شخصیت به من نزدیک است. او دانش را شکافته به عمق آن پی خواهد برد.” در مورد نحوه دیدار جابر با امام محمد باقر ، کلینی روایت می‌کند که روزی جابر از مقابل مکتب خانه‌ای که در آن قرآن تدریس می‌شد عبور می‌کرد که باقر را که هنوز کودکی بیش نبود در آنجا دیدار کرده به او نزدیک شد تا ببیند آیا ویژگی‌هایی که از زبان پیامبر شنیده را در او پیدا کند. جابر با دیدن کودک نامش را می‌پرسد و پس از آنکه نشانه‌هایی که از پیامبر شنیده در او می‌بیند سرش را بوسیده سلام پیامبر را به او می‌رساند.

امامت
در زمان امامت امام باقر بخاطر سرشت ستم پیشهٔ حکومت بنی امیه، شورشهای فراوانی در سراسر جهان اسلام رخ داد. همچنین اختلافات داخلی بنی امیه آنها را مشغول خودشان نگه داشته بود و باعث شده بود اهل بیت را برای مدتی به حال خودشان بگذارند. همچینین بخاطر ستمی که در صحرای کربلا به سر خانوادهٔ پیامبر آمده بود بسیاری از مردم به سمت ائمه گرایش پیدا کرده بودند. این موقعیت این فرصت را در اختیار مردم مخصوصاً شیعیان گذاشته بود تا در گروه‌های بزرگ به مدینه سفر کرده و آزادانه در محضر آن امام حاضر شوند به گونه‌ای که فرصت تبلیغ اسلام که برای امامان پیشین فراهم نبود برای امام محمد باقر فراهم شد. شمار فراوان احادیثی که از آن امام روایت شده و همچنین شمار فراوان شاگردان باقر گواه این مطلب است.

تفرقه
پس از مرگ امام سجاد (امام چهارم)، اکثریت شیعیان روی فرزندش باقر به عنوان امام بعدی به توافق رسیدند، اما گروهی دیگر با فرزند دیگر امام سجاد، زید بن علی، توافق کرده به زیدیه معروف شدند. به گفتهٔ ابن خلکان، زید از مردم خواست تا از او حمایت کنند. از طرفی مسعودی می‌گوید که زید ابتدا از باقر مشورت خواست که باقر از او خواست روی حمایت مردم کوفه حساب نکند چون آنها قبلاً هم به اهل بیت خیانت کرده‌اند. زید اما به نصیحت باقر گوش نکرده و مردم را در یک شورش بی فرجام رهبری کرد. شهرستانیمی‌گوید مشاجره‌ای بین باقر و زید رخ داد به این دلیل که زید تعلیمات واصل بن عطای معتزلی را سرمشق خود قرار داده بود. زید ادعا می‌کرد که امام بودن امام بسته به این است که امام در میان مردم حضور پیدا کرده حقش را مطالبه کند. در پاسخ باقر به زید گفت که بر مبنای این تز امام بودن پدرشان، سجاد، که چنین مطالبه‌ای نکرده زیر سؤال خواهد رفت.

فعالیت‌ها و اقدامات
مهمترین نقشی که کلبرگ برای امام محمد باقر قائل است تدریس نظام‌مند و عمومی فقه شیعه از سوی او بود. این نظر در ابعادی وسیعتر توسط شیعه‌پژوه دیگری به نام ارزینا لالانی در کتاب «نخستین اندیشه‌های شیعی: تعالیم امام محمد باقر علیه السلام» به تفصیل بررسی و تبیین شده است. کلبرگ در این زمینه می‌نویسد؛ احتمالاً محمد باقر اولین کسی بود که آنچه را به آموزه‌های بنیادی شیعه اثنی عشری تبدیل شد، تدوین کرد.

تفسیر باقر
تفسیر الباقر یا تفسیر ابوالجارود اثر تفسیری است منسوب به محمد باقر. این کتاب در حقیقت مجموعه نقل‌قول‌هایی از محمد باقر است که توسط شاگردش ابوالجارود زیاد بن منذر نوشته‌شده‌است. نجاشی این تفسیر را در صدر فهرست اولین تفسیرها بر قرآن می‌آورد. سیدابن طاووس حداقل پنج قسمت از این کتاب را داشته و از آن نقل قول کرده‌است.

اصل تفسیر به صورت مستقل در دسترس نیست اما بسیاری از روایات ابوالجارود را علی‌بن ابراهیم قمی در تفسیرشآورده‌است. مشکل این نقل از تفسیر این است که صرف‌نظر از موثق بودن یا نبودن ابوالجارود، راوی آن مجهول است و اتصال سند آن از ابوالجارود تا علی بن ابراهیم مشخص نیست.

المناسک
در حدیثی از جعفر صادق چنین آمده که آداب حج در فقه شیعه برای اولین بار توسط امام محمد باقر تدوین شده‌است.

محمد باقر و ضرب سکه در قلمرو اسلامی
سکه‌های رومی تا زمان خلافت عبدالملک مروان در قلمرو مسلمانان رایج بود. به دنبال سردی رابطه بین امپراتور روم و خلیفه مسلمانان، خلیفه به پیشنهاد امام محمد باقر تصمیم به ضرب سکه گرفت. وی در زمینه برخی خصوصیات سکه‌ها، رهنمودهایی داد تا تقلب و دخل و تصرف در آنها به آسانی میسرنباشد و به عبدالملک گفت: «از مردم بخواه تا از این پس با این سکه‌ها معاملات خود را انجام دهند و مبادلات اقتصادی را با سکه‌های رومی ممنوع و دارای مجازات اعلام کن.» در ظرف چند ماه سکه‌های اسلامی در روابط اقتصادی به کار گرفته شد.

سخنان برگزیده
دانش نزد خداوند دوست داشتنی تر از عبادت است.
هیج خرجی در راه خدا نزد خداوند دوست داشتنی تر از گفتن حقیقت در همه حال نیست.
دو دسته از امت من هیچ سهمی در اسلام ندارند: تندرو و قدری مسلک.
هر کس سه ویژگی یا یکی از آنها را داشته باشد در زیر چتر حمایت خداوند خواهد بود: کسی که با مردم با عدالت رفتار می‌کند، کسی که دست به کاری نمی‌زند مگر آنکه بداند آیا موجبات غضب خداوند را فراهم می‌کند یا خیر. کسی که به دنبال عیب برادر مومنش نرود مگر اینکه خودش را از آن عیب پاک کند. چون تا خودش را از عیبی پاک کند، عیب دیگری را در خودش خواهد یافت. برای شخص کافی است که اشتغال به خودش او را از مردم بازدارد.
شما را به پنج چیز سفارش می‌کنم: اگر به شما بد کردند به دیگران بد نکنید. اگر به شما خیانت شد به کسی خیانت نکنید. اگر شما را دروغگو خواندند خشمگین نشوید. اگر از شما تعریف کردند ذوق نکنید. اگر از شما انتقاد کردند ناراحت نشوید و دربارهٔ آنچه مورد انتقاد قرار گرفته‌اید فکر کنید…

درگذشت
دربارهٔ علت و همچنین زمان مرگ امام پنجم تردید وجود دارد. بر اساس برخی روایات باقر بوسیله ابراهیم بن ولید بن عبدالله، از نزدیکان هشام بن عبدالملک، مسموم شد. بر اساس اقوال معروف تر اما، زید دیگری (یکی از پسر عموهای امام) بر سر ارثیه‌ای با باقر اختلاف پیدا کرده بود. آن دو توافق کردند تا به نزد قاضی رفته وقتی قاضی حق را به باقر داد، زید شکایتش را نزد هشام برد. شکایت‌های زید خلیفه را برانگیخت تا هدیه‌ای برای حاکم مدینه فرستاده از او بخواهد ارثیهٔ مورد اختلاف را از باقر گرفته برایش بفرستد. باقر که گویا برای چنین وضعیتی خود را آماده کرده بود صندوقی حاوی مدارک تقلبی را به حاکم مدینه داد. با این حال وقتی خلیفه صندوق را دریافت کرد، آنرا به زید نشان داده زید متوجه تقلبی بودن اسناد می‌شود. بر طبق روایات شیعی خلیفه به زید زینی داد که با زهر آبدیده بود. زید تدارک لازم را دید تا زین به دست باقر برسد. امام از آن استفاده کرده از اثر زهر آن از دنیا رفت. به گفته برخی منابع باقر در ۷ ذی الحجه سال ۱۱۴ پس از هجرت در سن ۵۷ به دستور هشام بن عبدالملک در مدینه مسموم شد و درگذشت.

آرامگاه محمد باقر در شهر مدینه در قبرستان بقیع کنار سه امام دیگر شیعیان مدفون است آرامگاه او برخلاف بیشتر امامان شیعه هم اکنون گنبد و ضریح ندارد.

فرزندان
برای محمد باقر هفت فرزند یاد کرده‌اند، پنج پسر و دو دختر:

جعفر صادق. (امام ششم شیعیان)
عبدالله بن محمد. او هم از ناحیه پدر و هم از ناحیه مادر با جعفر صادق متحد است. وی صاحب فضل و صلاح بوده که فردی از بنی امیه به او سم خورانید و او را کشت.
ابراهیم بن محمد، از ام حکیم.
عبید الله بن محمد، از ام حکیم.
علی بن محمد، ام ولد.
زینب بنت محمد، از ام ولد.
ام سلمه، از ام ولد.
برخی، تنها شش فرزند برای محمد باقر نام برده‌اند و بر این باورند که وی فرزندی به نام عبید الله نداشته‌است.

گروهی دیگر گفته‌اند که دو دختر نداشته‌است، بلکه زینب و ام سلمه در حقیقت دو نام برای یک دختر است.

یاران و شاگردان
به دلیلی سستی حکومت امویان باقر و فرزندش صادق توانستند حوزه‌های بزرگ درسی ایجاد کنند. بخش بزرگی از احادیث شیعیان از این دو شخص است و مثل قال باقر و قال صادق که میان شیعیان رواج دارد نیز به این نکته اشاره دارد. بعضی از بزرگان اهل سنت و بعضی از مردم ایران نیز جزء شاگردان محمد باقر بوده‌اند که نام برخی به شرح زیر است:

ابوعبداللّه جابربن یزید بن حارث جعفی
محمد ابن مسلم ثقفی کوفی
عبدالملک بن اَعیَن
سلیمان بن خالد
برید بن معاویه عجلی
ابوخالد کابلی
فُضَیل بن یَسار

منبع ویکی پدیا

The post زندگی نامه امام محمد باقر appeared first on پرشین بکس.